خطر گسترش کانون گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه

به گزارش وبلاگ ورزش و تندرستی، طرح تثبیت کانون های گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه و طرح تصفیه فاضلاب های شهری و انتقال پساب آن به دریاچه ارومیه، از آن دست پروژه هایی است که از ابتدای آغاز کار ستاد احیای دریاچه ارومیه در اولویت قرار گرفته و گرچه تاکنون در اجرای این برنامه های مصوب، موفقیت هایی حاصل گردیده، اما هنوز ستاد به دلیل نبود اعتبارات کافی نتوانسته است به وعده های خود به طور کامل عمل کند.

خطر گسترش کانون گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه

به گزارش وبلاگ ورزش و تندرستی، هفته گذشته تعدادی از وبلاگ ورزش و تندرستی حوزه محیط زیست با حضور در استان آذربایجان غربی، ضمن آنالیز آخرین وضعیت آبی دریاچه ارومیه از طرح های در دست اقدام دستگاه های مختلف در راستای حفظ اکوسیستم دریاچه ارومیه بازدید کردند. تثبیت کانون های گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه از جمله طرح هایی است که به دلیل آثار مخرب آن بر سلامت ساکنان استان های آذربایجان غربی و شرقی، همچنین لطمات جبران ناپذیر آن بر زمین های کشاورزی مورد توجه ستاد احیای دریاچه ارومیه از زمان شکل گیری این نهاد نظارتی قرار گرفته است.

یکی از مهم ترین کانون های گرد و غبار نمکی در حاشیه دریاچه ارومیه در روستای جبل کندی است که زمانی جزو پیکره دریاچه ارومیه بود اما امروز به بیابان و برهوتی هولناک تبدیل گردیده است. هنگام ورود به منطقه جبل کندی واضح ترین و شاید تکراری ترین جمله ای که به ذهن هر بازدیدکننده ای می آید، این است که این منطقه نمی تواند متعلق به استان آذربایجان غربی باشد چون همه آذربایجان غربی را به عنوان یکی از پربارش ترین استان های کشور می شناسند؛ استانی که نسبت به متوسط کشوری، بارش های خوبی دریافت می نماید اما این واقعیت تلخ وجود دارد که مدیریت نامناسب آب و توسعه ناپایدار کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تا حدی پیش رفته که دریاچه دیروز را به بیابان امروز تبدیل نموده است؛ بیابانی که به گفته فرهاد سرخوش - مدیر دفتر ستاد احیای دریاچه ارومیه در استان آذربایجان غربی -در سال 1374 به طور کامل زیر آب بود اما طی سال های گذشته به دلیل عقب نشینی آب دریاچه به تدریج به چنین شرایطی دچار شد تا اینکه در طول 20 سال گذشته به دلیل کاهش 40 سانتیمتر از دریاچه ارومیه در هر سال به یک بیابان تمام عیار تبدیل شد.

این مسئول استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه که در بازدید از منطقه جبل کندی همراه وبلاگ ورزش و تندرستی است، می گوید: وسعت دریاچه ارومیه در سال 74، 5000 کیلومتر مربع بود، درحالی که در شرایط حاضر به 1700 کیلومتر مربع تقلیل یافته است. بقیه مساحت دریاچه ارومیه طی سال های گذشته تبدیل به حاشیه گردیده است. بر اساس نقشه راه تعریف گردیده در ستاد احیای دریاچه ارومیه، تراز اکولوژیک دریاچه 1374 متر است که در این صورت 4000 کیلومتر مربع از دریاچه زیر آب خواهد رفت.

سرخوش با بیان اینکه از منطقه جبل کندی تا دریاچه ارومیه 13 کیلومتر فاصله است،اظهارمی نماید: جبل کندی در 40 کیلومتری شمال شهر ارومیه واقع گردیده است و از روستاهای مشرف به دریاچه ارومیه به حساب می آید. در حال حاضر نیز حدود 7400 هکتار از زمین ها به شنزارهای روان مبدل گردیده و روز به روز بر وسعت تپه های آن افزوده می گردد که تهدیدی جدی برای 30 روستا اطراف این منطقه، باغات و اراضی کشاورزی به شمار می رود حتی روستای مقاتل در حاشیه کانون های گرد و غبار جبل کندی از سال 93 بر اثر طوفان های نمکی به تدریج مجبور به مهاجرت شدند و در حال حاضر این روستا به طور کامل خالی از سکنه گردیده است.

مجید موسی زاده - مدیر پروژه تثبیت کانون های گرد و غبار جبل کندی - می گوید: قبل از عملیات تثبیت گرد و غبار در کانون های غبار خیز جبل کندی به دلیل شدت طوفان ها به هیچ وجه امکان این نبود که در این عرصه بایستیم و صحبت کنیم حتی بارها این طوفان های مخرب باعث شکسته شدن دوربین های عکاسی و فیلمبرداری شد.

او در مورد نحوه ورود منابع طبیعی به دریاچه ارومیه می گوید: به دنبال دریافت گزارش های متعدد از مردم محلی مبنی بر وجود مسائل زیست محیطی در اطراف دریاچه ارومیه، دانشگاه صنعتی شریف، مطالعه ای در این زمینه انجام داد که نتایج آن ثابت می کرد در این منطقه علاوه بر خشک شدن دریاچه ارومیه مشکل دیگری هم وجود دارد که گرد و غبار ناشی از خشکی دریاچه است. در همین مقطع بود که سازمان جنگل ها از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه احضار و از آن خواسته شد که تثبیت گرد و غبار را برعهده بگیرد.

مرگ سرزمین بر اثر طوفان های نمکی

مدیر پروژه تثبیت کانون های گرد و غبار با اشاره به اینکه از بهمن ماه سال 93 عملیات تثبیت گرد و غبار در چهار کانون بحرانی آذربایجان غربی بدون تخصیص بودجه آغاز شد و تاکنون بیش از 95 درصد کانون های تحت مدیریت منابع طبیعی مهار گردیده است، در مورد کانون گرد و غبار جبل کندی شرح می دهد: در جبل کندی، ماسه های روان به سمت روستاها حرکت می کرد و گرد و غبار ناشی از آن تا حدود 40 کیلومتر را تحت تاثیر مستقیم قرار می داد حتی تا 500 کیلومتر هم قابلیت حرکت داشت. گرد و غبارهایی که حاوی نمک و عناصر سنگین و به شدت خطرناک است و وقتی روی اراضی می نشیند باعث مرگ سرزمین می گردد.

موسی زاده با اشاره به اینکه 7300 هکتار کانون گرد و غبار در منطقه جبل کندی شناسایی گردیده است، در مورد جزییات عملیات تثبیت گرد و غبار می گوید: 830 هکتار قرق و 480 هکتار عملیات کاشت انجام گردیده است. دو گونه بومی برای مهار گرد و غبار انتخاب گردیده که هر دو بومی منطقه است. یکی نهال شورگز (Tamarix) و دیگری بوته قره داغ (Nitraria) است. درختچه قره داغ گونه ای است که به شدت با ماسه مقابله می نماید، به طوری که هر اندازه ماسه بیشتر گردد، رشد این گونه نیز بیشتر می گردد. به این شکل که ماسه را بغل می نماید و ارتفاع می گیرد. این گونه می تواند تا چهار متر ارتفاع بگیرد و تا از طریق جذب انرژی جنبشی باد، سرعت آن را بگیرد و مانع حرکت ماسه ها می گردد. این گونه هر 12 روز یک بار تا 10 نوبت، به اندازه 30 لیتر آبیاری می گردد.

میرصمد سیدموسوی - مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان غربی- نیز با حضور در کانون غبارخیز جبل کندی با اشاره به تکلیف منابع طبیعی برای تثیبت گرد وغبار ناشی از خشکیدگی دریاچه ارومیه می گوید: علاوه بر کاشت بوته و نهال در منطقه جبل کندی، با هدف کاهش سرعت باد در این منطقه 130 کیلومتر بادشکن غیر زنده از چوب های هرس گردیده درخت گز یا شاخه های خشک این درخت ایجاد نموده ایم که به دلیل طرح شطرنجی، نقش زیادی در خنثی کردن بادهای دیوانه این منطقه دارند که هر بار از یک منطقه می وزد. این بادشکن با همکاری با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تامین بخشی از اعتبارات توسط این نهاد اجرایی شد.

وی می افزاید: منابع طبیعی در مجموع در شهرستان های سلماس، ارومیه و میاندوآب، پروژه های بیولوژیک و بیومکانیک برای مهار گرد و غبار اجرا نموده است. از سال 93 تا 96، حدود 25 میلیارد تومان برای نهال کاری و بوته کاری در 2300 هکتار و تثبیت کانون های بحرانی در 8300 هکتار از اراضی این سه شهرستان انجام گردیده است. احداث بادشکن غیر زنده، استقرار ایستگاه های پایش و سنجش گرد و غبار، اصلاح و پرورش گززارهای طبیعی، قرق و ساماندهی چرا از دیگر اقدامات انجام گردیده در این مناطق است.

به گزارش وبلاگ ورزش و تندرستی، ستاد احیای دریاچه ارومیه علاوه بر تثبیت کانون های گرد و غبار حاشیه دریاچه ارومیه، پروژه هایی با هدف آبرسانی به دریاچه را مد نظر دارد. طرح تصفیه فاضلاب های شهری در 13 محلاز جمله پروژه های در دست اجراست که متاسفانه به دلیل کمبود اعتبارات و عدم پرداخت به موقع بودجه مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه به دو طرح انتقال فاضلاب تصفیه گردیده ارومیه و تبریز کاهش یافت.

یکی از دیدنی ترین بخش های سفر به ارومیه، در قالب بازدید از طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه، طرح تصفیه فاضلاب شهری ارومیه با هدف انتقال آن به دریاچه ارومیه بود. دیدنی بودن این طرح از این جهت است که چنین تجربه ای در سراسر کشور قابل اجرا است تا بتوانیم ضمن کوشش برای کاهش مصرف آب، روی آب های بازچرخانده گردیده نیز حداقل در احیای تالاب ها و دریاچه ها سرمایه گذاری کنیم البته بوی تعفن فاضلاب شهری از چندین متر مانده، ما را به محل تصفیه خانه فاضلاب ارومیه هدایت می نماید؛ فاضلابی که طی فرآیندی نسبتا پیچیده شامل دانه گیری، لجن گیری و ... فاضلاب شهری را به پسابی با کیفیت استاندارد تبدیل می نماید که قابلیت استفاده مجدد دارد.

متاسفانه طرح انتقال پساب تصفیه خانه فاضلاب ارومیه، هم به دلیل کمبود اعتبارات از برنامه عقب افتاده اما بنا به تاکید کورورش ستاری دباغی - مدیر دفتربرنامه ریزی، ارزیابی و کنترل طرح های فاضلاب استان آذربایجان غربی - در صورت تامین 45 میلیارد تومان در امسال و تکمیل تجهیزات در نیمه اول سال 98، اجرای انتقال پساب شهر ارومیه به دریاچه ارومیه به بهره برداری می رسد.

وی میافزاید: تجهیزات مورد احتیاج برای تکمیل مودول (فاز) سوم تصفیه خانه فاضلاب ارومیه، سالانه 52 میلیون متر مکعب پساب به دریاچه ارومیه منتقل خواهد شد. پیشرفت کل این فاز تصفیه خانه، 79 درصد است که طبق مدرن ترین تصفیه خانه برنامه ریزی گردیده است. تاکنون 106 میلیارد تومان برای این طرح تخصیص داده گردیده و 45 میلیارد تومان هم برای سال 97 درستاد احیای دریاچه ارومیه مصوب گردیده است.

همچنین مهرعلی فتاحی - مدیر طرح های فاضلاب استان آذربایجان غربی - با اشاره به سلامت فاضلاب تصفیه گردیده می گوید: شاخص BOD ورودی تصفیه خانه فاضلاب 300 گرم در لیتر است که در خروجی این شاخص به 10 میلی گرم در لیتر می رسد. بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست فاضلاب تصفیه گردیده با شاخص زیر 40 گرم در لیتر برای استفاده در کشاورزی و تزریق به آب های سطحی فاقد ایراد است که خوشبختانه شاخص این پساب به زیر 10 گرم می رسد.

به گزارش وبلاگ ورزش و تندرستی، پیش از این هم بارها مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه از عیسی کلانتری رئیس این ستاد گرفته تا مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه ریزی ستاد، بارها نسبت به خلف وعده های دولت در اختصاص بودجه احیای دریاچه ارومیه اعتراض نموده و هشدار داده اند که در صورت عدم پرداخت اعتبارات مصوب، احیای دریاچه ارومیه در هاله ابهام قرار خواهد گرفت. در آخرین اظهار نظر تجریشی به وبلاگ ورزش و تندرستی گفته است که ستاد احیای دریاچه ارومیه به دلیل کمبود اعتبارات از برنامه های خود عقب افتاده است.

تجریشی برای نمونه به طرح های انتقال فاضلاب های تصفیه گردیده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اشاره نموده و تاکید نموده است که از مجموع 13 پروژه تصفیه فاضلاب و انتقال آن به دریاچه ارومیه تنها دو پروژه تبریز و ارومیه در حال اجراست و به احتمال قوی تا انتها امسال تکمیل می گردد بنابراین بیشترین ضررها متوجه پروژه هایی گردیده است که با عملیاتی کردن آن امکان رساندن آب به دریاچه ارومیه فراهم می شد اما به دلیل نبود اعتبارات اجرای آن امکان پذیر نشد.

به گزارش وبلاگ ورزش و تندرستی، حوضه آبریز دریاچه ارومیه با مساحتی بیش از 5000 کیلومتر مربع، حوضه ای کوهستانی و مرتفع در شمال غرب ایران و اراضی آن عمدتا شامل نواحی کوهستانی، تپه ها، فلات ها، دریاچه، دشت ها و سایر اراضی است. دریاچه ارومیه با ارتفاع بیش از 1270 متر از سطح دریا از مهم ترین و با ارزش ترین اکوسیستم های آبی ایران و دنیا است. این دریاچه بزرگ ترین و شورترین دریاچه دائمی و داخلی ایران و گودال مستطیل شکلی است که در گودترین نقطه حوضه آبریز قرار گرفته است.

زینب رحیمی- وبلاگ ورزش و تندرستی

منبع: خبرگزاری ایسنا

به "خطر گسترش کانون گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "خطر گسترش کانون گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید